معماری کلاسیک

معماری کلاسیک برگرفته شده از معماری روم و یونان در قرون 4 و 5 پیش از میلاد است. این سبک از معماری به دلیل شرایط جغرافیایی، مذهبی، فرهنگی و انسانی به وجود آمد و هم اکنون نیز در معماری روز دنیا تجلی دارد.
معماری کلاسیک در ایران (امروزه) با طراحی نمای رومی گسترش یافت و توجه عموم را به خود جلب کرد.

معماری کلاسیک یونان

شیوه های معماری کلاسیک یونان

به طور کلی آثار معماری یونانی بر اساس شیوه های خاص ساختمانی بنیاد شدند. شیوه های قابل تقسیم بندی معماری یونان شامل :

1. شیوه دوریک
2. شیوه ایونیک
3. شیوه کرنتی
   است که هر یک بر اساس جزییات و تناسبات اجزا از یک دیگر متمایز میشوند.

ویژگی های شیوه های معماری کلاسیک یونانی

• شیوه دوریک

شیوه دوریک از اصلی ترین شیوه معماری یونان است زیرا هم قدمت بیشتری دارد و هم مشخص تر از سایر شیوه هاست.
این شیوه با ستون های خاص خود شناخته می شود که بدنه آن دایره بوده و از پایین به بالا قطر دایره کوچکتر می شود.سطح ستون ها با قاشقی های کم عمق پوشانده میشد و در نهایت به با المانی به نام گلوبند به سرستون متصل میشود. تمامی بخش های بنا از سنگ تراشیده شده ساخته شده که با مهارت و استادی بدون ملات روی هم قرار گرفته اند.

• شیوه یونیک

در شیوه یونیک ستون ها باریک و بلند طراحی میشدند و سر ستون خاص روی آن قرار میگرفت. این سرستون ها به شکل حلزونی نشانگر شیوه یونیک بوده و ارتفاع ستون ها در این دوران بلند تر از ستون های دوریک است.
یکی از ویژگی هایی که ستون های سبک یونیک را از دوریک جدا میسازد پایه ستون هاست. در شیوه یونیک پایه ستون های دایره ای شکل به ستون ها اضافه شد. این نوع ستون ها را در معابد آتنه پولیس و آرتمیس می توان دید.

• شیوه کرنتی

در شیوه کرنتی در معماری یونانی ستون هایی با ابعاد و ارتفاع یونیک ساخته میشد اما تفاوت اصلی در سر ستون های طراحی شده کرنتی بود. این سرستون ها به شکل کاسه زنگ رو به بالا بودند که روی آن تزییناتی با برگ کنگری قرار داشت. این سرستون ها از لحاظ ظاهری و آرایش خاص بسیار مطلوب بوده و به عنوان یک المان تزیینی به کار میرفت. در معبد زئوس در شهر آتن بهترین نمونه های سرستون کرنتی را می توان یافت.

معماری کلاسیک یونانی از سه دوره اصلی تشکیل میشود:

1. معماری دوره کهن
2. معماری دوره کلاسیک
3. معماری دوران هلنی

که در ادامه به بخش اصلی و مورد نظر ما یعنی معماری دوره کلاسیک یونانی می پردازیم:
معماری دوره کلاسیک در یونان به رهبری فیدیاس معمار و پیکر تراش به اوج و رونق خود رسید.معماری این دوره از لحاظ جنبه های فنی پیشرفت بسیاری کرد. سنگ های استفاده شده در دیوار ها به طور کامل تراش خوردند و با بست های فلزی مخصوص و با دقت بسیار در کنار هم قرار گرفتند. بامپوش های این دوران نیز از لحاظ نصب سفال پیشرفت نمودند.
نقشه اصلی بناها در این دوران به صورت چهارگوش بود.و فقط پرستشگاه ها به صورت مدور با ستون هایی در اطراف ساخته میشدند.در این دوران ساختمان های عمومی بیشتری مانند تالارهای اجتماعات، ورزشگاه، میدان دو و اسب سواری و ستون های یادبود در خیابان ها ساخته شد.

معماری کلاسیک روم

معماری رومی بسیار متنوع است. هنر و معماری رومی ترکیبی از هنر آتروسکی ،یونانی، آسیای غربی، مصری و بومی است.هنر و معماری رومی ابتدا متاثر از دیگر هنر ها بود اما مشخصه های خود را بدست آورد و ماندگاری ویژه ای یافت.
هنر رومی به اعتقاد بسیاری از هنر یونانی متولد شد و نگهدارنده میراث یونانی بود اما در واقع این هنر به شاخصه های اصلی خود رسید و در نهایت الگوی هنرمندان دوره های بعد از خود مانند رنسانس و صدر مسیحیت شد.برای قرن ها کلیساهای مسیحی از پلان باسیلیکای رومی استفاده کردند و محراب آنها نیم دایره ای بود که رومی ها در بازوی عرضی باسیلیکا تعبیه کرده بودند.

معماری روم در چند دوره دچار مشخصه های و دستاوردهای گوناگونی شد که به طور خلاصه به آن میپردازیم:

• معماری کلاسیک روم در دوره جمهوری

این دوره اختصاص به کشورگشایی و استقرار و تحکیم امپراتوری روم داشت.در این دوره بیشترین آثار معماری و هنری برگرفته شده از یونان بود و هنوز سبک رومی به طور کامل در آن تجلی نیافته بود. علاقه ی خاص رومی ها برای ساخت تندیس ها به سبک یونانی در آن دوره باعث شد تا تندیس های بسیاری ساخته شود اما رومیان علاقه مند به ساخت تندیس هایی شدند که شبیه به صاحبان تندیس باشد و چهره ها واقعی تر بازسازی شود. زیبایی و یا زشتی تندیس ها در این دوره اهمیت خود را از دست داد و کمال گرایی یونانی ها در ساخت تندیس ها در هنر رومی متمایز گشت.

از لحاظ معماری بیشتر بناهایی که ساخته میشد جنبه شهرسازی داشت و معماری پرستشگاه ها کمتر مورد توجه بود.رومی ها برخلاف یونانیان توجه اصلی معماری خود را بر ایجاد فضای درون گذاشتند.ساختن معبد بر سکو و تاکید بر مسیر محور ورودی به وسیله پله هایی که به رواق منتهی میشد از خواست های معماری رومی بود.
یکی دیگر از وجه تمایز های معماری رومی و یونانی در تزئینات سازه ها بود. رومیان کتیبه های با نقش حلقه ی گل را جایگزین پیکره تراشی نمودند.
یکی از موفقیت های عمده معماری یونانی دست یابی به ملاتی بود که میتوان آن را بتن نامید.این ماده ترکیبی از آب ،خاک آتشفشانی موجود در منطقه و آهک بود که خاصیت چسبندگی بالایی داشت. به کمک این ملات دهانه های بزرگی بدون استفاده از ستون و تیر ساخته شد.
به طور کلی مسئله فضای داخلی برای رومیان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود .

• معماری کلاسیک روم در دوره امپراطوری

در این دوره به دلیل ثبات سیاسی و صلح موجود معماری به حد اعلای خود رسید و بیش از پیش طراحی های بلند پروازانه و بزرگ شکل گرفت.خانه های ویلایی در اطراف شهرها ساخته شدند و بناهای چند طبقه در شهر ها شکل گرفتند و اکثر مردم در این بناها زندگی میکردند.
در این دوره بناهای متفاوتی از قبیل دوموس ها، دستگاه عمارت،ویلا،کلوسئوم،معبد پانتئون،باسیلیکا،نمایش خانه و آمفی تئاتر،ستون های یادبود، حمام ها و … ساخته شدند.

• معماری کلاسیک روم در دوره باستانی پسین

در این دوره معماری دچار تحولات چشمگیری شد که همه زوال امپراطوری را نشان میدهد. در این دوره ویژگی های کهن معماری کلاسیک کم کم از بین رفت . استفاده از تیر و ستون به طور متفاوتی شکل گرفت و تاق و ستون به شکل سده های میانی انجام گرفت.

سبک کلاسیک در معماری جهان در سده های بعد نیز ادامه یافت و سبک های بعد از خود را نیز تحت تاثیر قرار داد. شاید از دلایل بازگشت این سبک به معماری روز دنیا انعطاف این سبک را بتوان مثال زد. دوره های مختلف معماری و تغییرات سبک کلاسیک در هر دوره کمک شایانی به ماندگاری آن کرده است.