کانسپت در طراحی معماری

کانسپت در طراحی معماری یکی از اصلی ترین مراحل است که خلاقیت در آن نقش بسیاری دارد.کانسپت ها ایده های متعددی هستند که به شکل گیری فرم یک بنا کمک میکنند.واژه ی کانسپت در طراحی معماری فقط بیانگر ایده ها نیست. بلکه کانسپت گردآوری عناصر گوناگون در کنار یکدیگر است به گونه ای که منبع الهام در آن وجود داشته باشد.

کانسپت ها با در نظر گرفتن شرایط فیزیکی، انواع منابع الهام، باورها و فرهنگ و … شکل می گیرند. ایده ها باید برطرف کننده نیاز های اصلی بوده و در عین حال خلاقیت منحصر به فردی در خود داشته باشند.همیشه کانسپت توسط طراح به وجود نمی آید. بلکه ممکن است در مواردی خاص و در روند طراحی توسط کارفرما مطرح شود.

کانسپت در طراحی معماری یک شبه به وجود نمی آید.ایده پردازی و روند اصلی طراحی و مطالعات اولیه طی شده و سپس کانسپت با در نظر داشتن تمامی جوانب شکل میگیرد.

سلسله مراتب کانسپت در طراحی معماری

در ابتدای هر پروژه طراح شروع به مطالعات میدانی نموده و پس از تکمیل فاز صفر پروژه مرحله ی کانسپت و ایده پردازی آغاز می گردد. اولین قسمت از شروع هر کانسپت تصور کردن و ایده پردازی ذهنی است. طراح در روند طراحی معماری هزاران تصویر انتزاعی در ذهن خود خلق نموده و انها را به صورت کلی بررسی میکند. اما برای تکمیل این مرحله نیاز است تا حتما خطی بر صفحه ای رسم گردد.تا به صورت دقیق تر جزئیات هر کانسپت مشخص شده و ایرادات آن رفع گردد.

پس از رسم و تکمیل کانسپت مورد نظر حال نوبت به انتقاد از خود می رسد. و در این مرحله است که طراح به چشم یک منتقد به خود و ایده پردازی خود نگاه می کند و می تواند با سوال کردن از خود به این نتیجه برسد که آیا کانسپت مورد نظر به حد کافی پرورش یافته است یا خیر.

انواع کانسپت در طراحی معماری :

1. کانسپت قیاسی
2. کانسپت جوهری
3. کانسپت برنامه محور
4. کانسپت استعاری
5. کانسپت ایده آل گرا

• کانسپت قیاسی

در این نوع کانسپت طراح با مقایسه ساختمان های ویژه زمان خود و زمان گذشته دست به طراحی می زند. به طور مثال بناهای شاخص دوران و پذیرفته شده ی فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار میگیرند و همواره معماری بناهای جدید با در نظر گرفتن و مقایسه با بناهای شاخص صورت میگیرد.این روش یکی از متداول ترین روش ها در طراحی است. و بیشتر طراحان معروف حداقل در طراحی یکی از بناهای خود از این روش بهره بردند.

در ایران نیز امروزه تا صحبت است معماری سنتی ایران می شود الگو گیری از بناهای قدیمی مطرح می شود. و طراحان سعی بر ایجاد کانسپت قیاسی دارند. بنابراین بناهای جدید ولی با مشابهت بسیار زیاد با بناهای شاخص گذشته به وجود می آید.

• کانسپت جوهری:

در کانسپت جوهری طراح به فرای نیازهای برنامه می پردازد. در طراحی معماری طراح نیازهای اصلی برنامه را در نظر دارد و کانسپت خود را انتخاب میکند. معمارانی که کانسپت جوهری را انتخاب می نمایند، معتقدند که خلاقیت بخش اصلی یک طراحی را تشکیل میدهد. پس کانسپت باید فرای نیازهای پروژه باشد و به جوهره ی عناصر توجه بیشتری گردد. خلاقیت در آن نقش داشته باشد.این روش در قرن بیستم بسیار پر طرفدار بوده و طراحان به نام عقیده داشتند که توجه به جان مایه های عناصر باعث می شوند خلاقیت در سبک اصلی هر معمار جاری گردد.

• کانسپ برنامه محور

همانطور که از نام کانسپت مشخص است، این کانسپت در طراحی معماری فقط به نیاز ها و برنامه های خواسته شده می پردازد. و نگاهی به ورای آن ندارد. کانسپت های برنامه محور معمولا در دو صورت شکل میگیرند. نوع اول زمانی است که در بودجه ی کارفرما محدودیت وجود داشته باشد. پس طراح سعی میکند طبق برنامه ریزی پیش رفته و فقط نیازهای کارفرما را درون کانسپت حل نماید. نوع دوم این کانسپت زمانی است که طراح به ساده ترین شکل ممکن به مسئله نگاه کند و برای شکل دادن خلاقیت زمانی در نظر نگیرد.

• کانسپت استعاری

کانسپت های استعاری از مواردی هستند که درک آنها شاید برای افراد ساده نباشد. جمله های هنری مانند درب یک دعوت است، خانه یک رویاست و … می تواند بیانگر ساده ی کانسپت های استعاری باشد. استعاره در ادبیات به آشکار کردن روابط بین اشیا می پردازد. در معماری و ساخت یک بنا استعارات انتزاعی و ذهنی هستند درست مانند مثال بالا که از درب یک بنا به عنوان دعوت کننده یاد می شود. کانسپت استعاری در طراحی معماری قطعا از آن نوع کانسپت هایی است که خلاقیت معمار در آن کاملا واضح و ضروری است. در این نوع طراحی دست معمار باز است تا آنچه را که از طبیعت یا از هر عنصر دیگری الهام میگیرد در طراحی خود به صورت استعاره به کار گیرد.

• کانسپت ایده آل گرا

همانطور که از نام این کانسپت مشخص است، به ایده آل ها می پردازد. در این نمونه از کانسپت طراح به پروژه علاوه بر برنامه ها و نیاز ها ارزش های افزوده ای نیز میدهد. طراح به ایده آل ترین حالت ممکن برای یک فضا فکر میکند و اگر طرح او مورد تایید قرار گیرد از ان پس جایگاه ویژه تری در بین معماران خواهد داشت.

به طور مثال اگر ایده آل مورد نظر یک طراح معماری پایدار و یا سبز باشد باید ارزش های افزوده ای در این رابطه به بنا بدهد. طراحی بناُ متریال های استفاده شده، نحوه ی استفاده از انرژی و … همه در یک سو و به جهت ایجاد معماری پایدار باید بپردازد. همچنان که از برنامه ها و مسائل اصلی پروژه نیز نباید دور شد.

کلام آخر:

انواع مواردی که در بالا به آن اشاره کردیم می تواند در روند شکل گیری یک بنا و اثر هنری دخالت داشته باشد.

اما کدام شیوه و روش بهتر است؟

هر طراح در روند طراحی معماری خویش از یک یا چند مورد از روش های کانسپت استفاده می کند. برخی از طراحان حتی این شیوه ها را با یکدیگر ترکیب می کنند اما باید بدانیم که در نهایت یکی از جنبه های بالا بر باقی آن ها چیره می گردند.

کانسپت در طراحی معماری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اما به طور کلی باید در نظر داشت که برای پروژه های معمول و متوسط از کانسپت خبری نیست. برای پروژه های خاص خود بهتر است حتما از طراحانی کمک بگیرید که در زمینه کانسپت پردازی بسیار ماهر باشند. گروه معماری فرید-ارجمند نیز می تواند شما را در این راه یاری نماید. برای دیدن پروژه های این شرکت به صفحه ی پروژه ها مراجعه نمایید.