اصول طراحی بیمارستان و مراکز درمانی از جمله مواردی است که باید مو به مو و با دقت اجرا شود. در غیر این صورت یک مکان ناکارآمد خواهیم داشت که در زمینه ی بهداشت و درمان عملکرد ناقصی دارد و دچار مشکل می شود.
ضرورت ها برای اجرای قوانین در محل هایی مانند بیمارستان ها به حداکثر میزان خود می رسد. طراحی بیمارستان ها و کلینیک های درمانی توسط گروه های خاصی انجام می شود که بر قوانین آن تسلط دارند. به دلیل حساسیت های موجود در طراحی اینگونه فضاها می بایست علاوه بر علم معماری، علم پزشکی نیز تا حد زیادی در نظر گرفته شود.
در این قسمت با فرید- ارجمند قصد داریم تا با نکاتی در رابطه با اصول طراحی بیمارستان آشنا شویم:
استاندارد های طراحی بیمارستان
طراحی بیمارستان ها با توجه به ضوابط شهری انجام می شود. در هر شهر با توجه به فاصله بندی مناسب مراکز درمانی از یکدیگر سایت هایی برای احداث بیمارستان ها با سطح زیربنای مشخص اختصاص داده می شود. در این سایت ها می بایست نکات اولیه از جمله متراژ مناسب، دسترسی راحت، دسترسی راحت به منابع آب و برق و … وجود داشته باشد. سپس با توجه به تخصصی و یا عمومی بودن بیمارستان ها شروع به طراحی و معماری آن می شود.
طراحی اولیه بیمارستان
در طراحی اولیه بیمارستان ها درصد های مشخصی برای فضای درمانی و احداث بنا، فضای پارکینگ و فضای سبز در نظر گرفته می شود. سپس جانمایی بنای اصلی انجام میگیرد.
طرح کلی بنا در ابتدا با توجه به توپوگرافی و اقلیم و همچنین خلاقیت معمار طراحی می شود. سپس با توجه به لیست فضاها و بخش ها طرح کامل می شود. نمی توان به طور کلی گفت که طراحی بیمارستان ها از درون به بیرون و یا بالعکس است. زیرا به دلیل اهمیت رعایت اصول طراحی بیمارستان نمی توان طرح کلی بنا و سازه را ابتدا در نظر گرفت و سپس چینش فضایی را بررسی کرد. این دو عمل در طراحی بیمارستان به صورت تفکیک ناپذیری به موازات یکدیگر پیش می روند.
انواع بخش های مهم در بیمارستان ها
اورژانس:
یکی از بخش های مهم در بیمارستان هاست که می بایست در نزدیک ترین قسمت به ورودی آمبولانس ها طراحی شود. بخش اورژانس هر بیمارستان اولین قسمت و مهم ترین قسمت آن محسوب می شود زیرا اکثریت پذیرش ها از این طریق صورت میگیرد.
پس مشخص ترین فضا با درب ورودی جداگانه و قابلیت ورود راحت آمبولانس و خودرو می بایست به اورژانس اختصاص داده شود.
درمانگاه:
درمانگاه ها در بیمارستان بخش اصلی می باشند و روزانه مراجعین بسیاری به این بخش ها می آیند. در اصول طراحی بیمارستان این بخش می بایست دارای دسترسی و فضای انتظار راحتی باشند. رفت و آمد در این بخش ها و انتظار نباید خللی در بخش های اورژانسی و مراقبت های ویژه وجود آورد.
تصویر برداری:
بخش تصویر برداری در بیمارستان ها، باید در وسط قرار بگیرد. افراد بستری، بیماران اورژانسی و افراد عادی همگی از این بخش استفاده میکنند. پس باید در قسمتی قرار گیرد که دسترسی آن برای افراد راحت باشد.
آزمایشگاه:
آزمایشگاه نیز مانند بخش تصویربرداری می باشد. با این تفاوت که مراجعین کمتری از بیرون به آن مراجعه میکنند.
بخش های بستری:
بخش های بستری مختلفی در بیمارستان ها با توجه به تخصص آن وجود دارند. این بخش ها می بایست در طبقات قرار بگیرند و از ورود افراد و رفت و آمد زیاد به آن جلوگیری شود. بخش های بیمارستانی هر یک با راهروهایی از یکدیگر جدا می شوند و در طراحی آنها حتما باید به گونه ای برخورد شود تا باعث گیج شدن پرسنل و تلاقی عملکردها نشود.
اتاق های عمل:
اتاق های عمل در طبقات و در ایزوله ترین حالت قرار میگیرند. دسترسی افراد به آنها بسیار محدود است و فقط پرسنل و پزشکان قادر به رفت و آمد در این بخش ها هستند. رعایت بهداشت و اصول تاسیساتی مناسب برای اتاق های عمل و مراقبت های ویژه از جمله مواردی است که در اصوصل طراحی بیمارستان ها به آن اشاره می شود.
بخش مراقبت های ویژه:
بخش مراقبت های ویژه جایی میان اتاق عمل ها و بخش های بستری می باشد. این محل چه از لحاظ ایزوله بودن و چه از لحاظ محل قرارگیری باید جایی میان اتاق های عمل و اتاق های بستری باشد.
بخش پشتیبانی:
بخش های پشتیبانی شامل بخش های استریل مرکزی، بخش آشپزخانه مرکزی، رختکن، انبار، تاسیسات و … می باشد.
بخش مدیریت:
بخش مدیریت نیز می بایست در محلی قرار گیرد که ارباب رجوع بتوانند به آن دسترسی داشته باشند تا پیگیری های لازم را از آن طریق به انجام برسانند.
نکاتی در رابطه با طراحی داخلی بیمارستان ها
راهنما در طراحی بیمارستان
به دلیل گسترده بودن فضای بیمارستان ها و همچنین تعداد افراد زیاد می بایست تمامی بخش های بیمارستانی دارای راهنما باشند. یکی از مواردی که در بیمارستان ها ضرورت دارد خطوط راهنمای رنگی می باشند. خطوط رنگی که هر کدام به یک بخش اشاره کرده و از ورودی تا آن بخش بر روی دیوار و یا کف زمین کشیده شده اند.
تابلوهای راهنما و قرار گیری فضای اطلاعات از جمله مواردی است که باید در اصول طراحی بیمارستان رعایت شود.
متریال های استفاده شده در بیمارستان
انتخاب متریال در بیمارستان ها اهمیت بسیار زیادی دارد. متریال ها در اولین قدم باید قابل شستشو و همچنین آنتی باکتریال باشند. بهداشت محیط هایی مانند بیمارستان که به طور مستقیم با سلامت فرد در ارتباط است بسیار اهمیت دارد. پس استفاده از انواع کفپوش و دیوارپوش آنتی باکتریال اجتناب ناپذیر است.
همچنین عمر و دوام متریال های بیمارستانی باید بالا باشد. زیرا به دلیل حجم بالای مراجعه به این فضاها فرسایش متریال ها زودتر اتفاق خواهد افتاد.
ایمنی افراد و فضا
در بیمارستان ها ایمنی افراد و فضا اهمیت دارد. وجود برق اضطراری، سیستم های اطفای حریق و … از مواردی است که در طراحی بیمارستان ها می بایست رعایت شود.
رنگ در طراحی داخلی بیمارستان ها
در طراحی داخلی بیمارستان و بخصوص بخش های بستری استفاده از رنگ های آرامش بخش بسیار موثر می باشد. روانشناسی رنگ در طراحی داخلی بیمارستان ها بسیار حائز اهمیت است. پرسنل در فضای بیمارستان به طور مداوم در حال کار هستند پس رنگ های خسته کننده و یا محرک اعصاب می تواند آزار دهنده باشد. همچنین بیماران نیز به رنگ های آرام و تسکین دهنده احتیاج دارند.
کلام آخر:
در اصول طراحی بیمارستان نکاتی وجود دارد که هرچند کوچک اما رعایت آنها تاثیرات بزرگی خواهد گذاشت. امداد رسانی و بهداشت و درمان از خدماتی است که ضروری بوده و خلل در آن موجب از دست رفتن جان و خسارت های جبران ناپذیر خواهد بود. بنابراین فراهم آوردن بستر مناسب رای آن بسیار مهم است.
