اصول نظارت بر پروژه های معماری
در حال حاضر طبق اصول نظارت بر پروژه های معماری در تهران کارهای ارجاع شده با توجه به متراژ به صورت تک ناظره و چهار ناظره صورت میگیرد.بناهایی با متراژ زیر 1500 متر به صورت تک ناظره و بالای این متراژ به صورت چهار ناظره می باشند.مهندس ناظر رشته معماری می بایستی عملیات اجرای ساختمان را از زمان صدور پروانه تا پایان كار با نقشه های مصوب معماری انطباق بدهد. همچنین عملیات اجرایی را با توجه به مقررات ملی ساختمان كنترل نماید و مغایرت ها را به ناظر هماهنگ كننده، مرجع صدور پروانه و سازمان نظام مهندسی گزارش دهد.
وظایف مهندس ناظر در پروژه های معماری
مهندسین ناظر در پروژه های چهارناظره وظایف خاصی را برعهده دارند که به شرح وظایف آن ها به صورت مختصر می پردازیم.
در پروژه های 4ناظره مسيولیت بر اساس تخصص برعهده هر فرد قرار میگیرد و یک نفر به صورت همزمان وظیفه هماهنگی جمعی را عهده دار میگردد.مهندس ناظر هماهنگ کننده شخصی حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال و صلاحیت نظارت در رشته معماری یا عمران است که براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان، مسئول هماهنگی بین تمامی ناظران در هرساختمان یا مجموعه ساختمانی را دارد و تسلیم کننده گزارش های مرحله ای کار به شهرداری، سازمان استان و یا سایر مراجع ذی ربط می باشد.
مراحل اصول نظارت بر پروژه های معماری قبل از اجرای ساختمان :
مهندسان ناظر هر پروژه از جمله ناظر معماری موظفند هماهنگی لازم را با مهندس ناظر هماهنگ كننده در تمام امور به طور مستمر به عمل آورند.
- دریافت یك نسخه اصل از نقشه های معماری ممهور به مهر طراح و دفتر خدمات الكترونیك، از ناظر هماهنگ كننده/مالك/سازنده/مجری پروژه الزامی است.
- ناظر معماری باید قبل از شروع عملیات اجرایی به اتفاق سایر ناظرین از محل پروژه بازدید كند و علاوه بر موارد كلی ملك،به بررسی موارد تخصصی معماری از جمله كنترل رعایت ضوابط مندرج در پروانه ساختمان و نقشه ها شامل محل استقرار ساختمان، سطح اشغال ساختمان، فاصله تا ساختمان ها و املاك مجاور، مقدار عقب نشینی ها از معبر، حد اصلاحی ، بر و كف و… بپردازد.
- بررسی درختان موجود در پروژه بر اساس تاییدیه فضای سبز شهرداری منطقه
مراحل اصول نظارت بر پروژه های معماری حین عملیات اجرای ساختمان :
عملیات اجرای ساختمان با تخریب ساختمان قدیمی در صورت وجود و سپس گود برداری و آماده سازی برای اسکلت بندی آغاز می گردد.مراحلی که یک مهندس ناظر در عملیات ساخت باید نظارت داشته باشد به شرح زیر می باشد:
- خاکبرداری و فونداسیون
- اسکلت بندی
- سفت کاری
- نازک کاری
- پایان کار
در مرحله خاکبرداری و اجرای فونداسیون مهندس ناظر با کمک نقشه های مصوب عمق خاکبرداری را کنترل می نماید.در این مرحله ناظر با استفاده از ارتفاع فونداسیون و ارتفاع کفسازی و بتن مگر به عمق گودبرداری دست میابد.
کنترل درز انقطاع و همچنین جانمایی درست و دقیق ستون ها در نقشه از جمله مواردی است که مهندس ناظر می بایست کنترل بنماید.
کنترل بر و کف پروانه ساختمانی و نقشه های مصوب از جمله مواردی است که از اصول نظارت بر پروژه های معماری می باشد. در صورت عدم توانایی مهندس ناظر در اندازه گیری بر، باید از شهرداری درخواست بازدید کارشناس بر و کف، نماید.
در مرحله بعد با توجه به نوع ساختمان در حال اجرای خود باید رعایت شدن موارد زیر توسط ناظر کنترل گردد:
- کنترل محورهای طولی و عرضی ساختمان بر اساس نقشه های مصوب
- کنترل نحوه پیاده سازی نقشه و انطباق آن با نقشه های مصوب
- کنترل نوع فولادهای مورد استفاده در سازه و پی
- کنترل انطباق مقاطع در محاسبات و اجرا
- کنترل اجرای سقف ها
- کنترل ارتفاع هریک از طبقات از جمله ارتفاع پارکینگ های ساختمان مطابق با نقشه های مصوب
- در نصب اسکلت باید دقت نمود تا ستونها در موقعیت نشان داده شده در نقشه های سازه رواداری های مجاز نسبت به صفحه ستون ها نصب شوند.
- قرارگیری تیرها در آکس ستون ها
- کنترل اجرای سفتکاری از جمله اجرای صحیح پلان معماری و تیغه بندی داخلی و خارجی در انطباق با نقشه های مصوب معماری و مباحث مقررات ملی ساختمان
- کنترل بلوکاژ، کرسی چینی ها، ابعاد و اندازه دیوارها و کدهای سقف ها با احتساب نازک کاری.
- کنترل اجرای صحیح تیغه های داخلی و اتصال میان تیغه ها و سقف، مطابق با آیین نامه ۲۸۰۰ و مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان
- و…
برخی از شرح خدمات بعد از اتمام عملیات اجرایی ساختمان كه به عهده ناظر معماری و ناظر هماهنگ كننده می باشد :
- بررسی و كنترل مجدد نواقص: بعد از اتمام عملیات اجرایی ساختمان و قبل از امضای گزارش اتمام عملیات، باید كلیه موارد قبلی مجددا توسط ناظر بررسی شود و دستورات لازم جهت رفع آنان ابلاغ شود.
- تخلفات جزیی مغایر با نقشه ها، مثل جابجایی تیغه چینی ها و… كه در صورت تامین نور فضاها و تهیه نقشه ازبیلت معماری، مانعی جهت دادن پایانكار ساختمان وجود ندارد.
- تخلفات مربوط به ضوابط شهرداری، مثل تغییر كاربری یا تغییر ابعاد نورگیرها و راه پله ها یا افزایش ارتفاع ساختمان و یا حذف پاركینگ ها و…. كه باید قبل از پایانكار، تاییدیه مهندس محاسب و برگه گواهی عدم خلاف از طرف شهرداری اخذ شود و سپس پایانكار داده شود.
- تخلفات مربوط به مقررات ملی ساختمان مانند لق بودن و استاندارد نبودن نرده ها، اسكوپ نشدن سنگ نما، كوتاه بودن ارتفاع جانپناه ها، عدم نصب درب مقاوم حریق و… كه باید تمام موارد قبل از پایانكار و در حد امكان برطرف گردد.
- تخلفاتی كه باعث عدم استحكام سازه می شود مثل حذف عناصر سازه ای مانند حذف بادبندها، تایید نشدن تست بتن و میلگرد، اجرای غیر اصولی عناصر سازه ای مانند استفاده از خرده سفال یا یونولیت در دال بتنی و…. كه در این حالت از دادن پایانكار اجتناب بورزید.
- تنظیم گزارش مرحله ای اتمام عملیات معماری ساختمان و ارایه به ناظر هماهنگ كننده به همراه دریافت رسید كتبی.
تكمیل دفترچه اطلاعات ساختمان در حیطه وظایف خود (بیشتر مربوط به پروژه هایی می شود كه مالك/سازنده/مجری ملزم به اخذ شناسنامه فنی-ملكی ساختمان هستند.)
توصیه هایی جهت نظارت بهتر بر پروژه های معماری توسط مهندسین ناظر :
- بهتر است مهندس ناظر با داشتن یك زونكن مربوط به هر پروژه، كلیه نقشه ها، گزارشات، دستور كارها، مكاتبات، عكس ها و رسید های مربوط به هریك از مراحل كار و… را جهت مستند نگاری، به طور مرتب نگهداری نماید. بهتر است مدارك این زونكن، سال ها پس از پایان كار و در زمان بهره برداری نیز توسط مهندسین ناظر نگهداری شود.
- در حال حاضر، دفترخدمات الكترونیك شهر، برگه پایانكار( اتمام عملیات ساختمانی) را از ناظر هماهنگ كننده به تنهایی و بدون نیاز به امضای سایر ناظران، قبول می كند. اما ناظر هماهنگ كننده وظیفه دارد ابتدا تاییدیه سایر ناظران را بصورت مكتوب با مهر و امضای آنان بگیرد و سپس اقدام به امضای برگ پایانكار نماید در غیر اینصورت مسئولیت مهندسین ناظر معماری، تاسیسات مكانیكی و تاسیسات برقی پس از پایانكار و در سال های بهره برداری بر عهده ناظر هماهنگ كننده خواهد بود.
نظارت بر پروژه های معماری یکی از مسائلی است که در عملیات ساخت و ساز استاندارد تاثیر بسیاری میگذارد.ناظرین دقیق و متخصص از تحمیل هزینه های سنگین به کارفرما و اشتباهات رایج در ساخت و ساز جلوگیری میکنند.اصول اولیه و کلی نظارت مورد توجه تمام ناظران قرار میگیرد اما نکات کوچک و مهمی که ممکن است در پایان کار باعث اشتباهات بزرگی شود با تجربه و دقت کافی ناظران بررسی میگردد.
