روف گاردن یا بام سبز

روف گاردن یا بام سبز در معماری امروزی نقش مهمی ایفا میکند.اجرای روف گاردن مزایای فراوانی دارد.بام سبز فضای جدیدی به ساختمان ها می افزاید و باعث استفاده بهینه از فضا و کاهش آلودگی هوا میگردد.
بام سبز به بخش تجاری،اداری و مسکونی تقسیم می شوند که در این بخش به روف گاردن مسکونی میپردازیم.

روف گاردن چیست؟

روف گاردن یا بام سبز به فضایی گفته میشود که بر روی پشت بام ساختمان ها در ارتفاع طراحی و ساخته می شود.برای ایجاد بام سبز بر روی پشت بام ساختمان ها زمینه ی کاشت گیاهان و آبیاری آنها فراهم میگردد.
داخل فضای باغ بام می توان مواردی چون الاچیق و گلدان، استخر،باربیکیو و فضای نشیمن تعبیه نمود.
طراحی روف گاردن و یا بام سبز باعث می شود تا فضای بیشتری از ساختمان قابل بهره برداری باشد. همچنین به صورت یک عایق حرارتی و برودتی عمل میکند .هزینه های گرمایشی و سرمایشی ساختمان را کم میکند.
بام سبز و یا باغ بام به دلیل ارتفاع بالا امکان داشتن مناظر بهتر را در شهرهای شلوغ فراهم می آورد.

مراحل ایجاد روف گاردن

مرحله ایزولاسیون و زهکشی:

در این مرحله بام ساختمان ها زهکشی شده و با متریال ضد آب کاملا ایزولاسیون میگردند.بام ساختمان ها باید برای کشت گیاهان ،چمن و … مناسب گردد و قابل شستشو و آبیاری باشد . ایزولاسیون و زهکشی باعث میگردد تا عمر مصالح استفاده شده در بام ساختمان افزایش یابدو همچنین باعث عایق گشتن سقف طبقات بالایی ساختمان میگردد.

مرحله طراحی محوطه سازی و تجهیزات:

در مرحله محوطه سازی با توجه به پلان ،کفسازی،طراحی،کاشت گیاهان،گذاشتن تجهیزات و … انجام میگیرد.

پلان روف گاردن

اولین مرحله از طراحی روف گاردن تهیه پلان بام سبز است. در مرحله طراحی پلان روف گاردن پتانسیل فضا سنجیده می شود . در بیشتر بام های ساختمان ها به خصوص ساختمان های قدیمی تر ، از فضا برای قرار دادن تجهیزاتی همچون کولر و … استفاده می شود. برای تبدیل فضای بام به روف گاردن باید عملا طراحی به گونه ای انجام پذیرد که این تجهیزات ممانعتی ایجاد نکنند.
طراحی پلان برای باغ بام مانند طراحی محوطه سازی است. در طراحی این پلان اطلاعات و تخصص دقیق طراح منظر و معمار اهمیت دوچندانی دارد.

مزایای اجرای روف گاردن

بهتر است بدانیم که در هر اقلیمی امکان ایجاد بام سبز وجود دارد.
انتخاب گیاهان مناسب برای هر اقلیم علاوه بر کمک به احداث باغ بام به طبیعت نیز کمک شایانی میکند.جالب است بدانید که اگر بام سبز بر روی ۹۰ درصد از خانه های هر منطقه اجرا شود دمای آن منطقه تا حدود ۱۲ درجه (بسته به اقلیم منطقه )کاهش خواهد یافت.
همچنین با احداث بام سبز می توان از انرژی های طبیعی مانند آب باران نیز بهره برد.از آب باران جهت آبیاری گیاهان کاشته شده در فضای باغ بام می توان استفاده کرد. همچنین می توان مخزنی برای جمع آوری آب بارن در زیر ساخت های بام سبز تعبیه نمود .ایجاد بام سبز باعث عایق شدن ساختمان و اتلاف گرما و سرما شده و عمر مصالح سقف را افزایش میدهد.

انتخاب خاک و پوشش گیاهی مناسب

یکی از موارد پر اهمیت در طراحی روف گاردن انتخاب خاک مناسب و به تبع آن نوع پوشش گیاهی است.برای بام سبز خاکی انتخاب می شود که وزن کمی داشته باشد اما قدرت جذب بالایی داشته باشد.خاک مناسب برای باغ بام خاکی است که غنی از کود باشد و برای کشت مناسب باشد .
به طور تخصصی تر برای انتخاب نوع خاک و پوشش گیاهی باید استحکام و تحمل بار ساختمان توجه کرد. احداث باغ بام به وزن بار مرده ی ساختمان می افزاید.
پس برای طراحی و اجرای این فضا باید در ابتدا قدرت تحمل بار ساختمان را سنجید و سپس با توجه به آن نوع خاک و میزان پوشش گیاهی و المان های متنوع در بام سبز را طراحی کرد.

انواع روف گاردن از لحاظ پوشش گیاهی

• بام سبز گسترده

در این نوع از باغ بام عمق خاک کم بوده و از گیاهانی با عمق ریشه پایین (تا 20 سانتی متر ) استفاده میگردد. پوشش گیاهی این باغ بام اکثرا چمن بوده و به صورت یکنواخت بر روی بام سبز اجرا می شود تا وزن بار مرده متناسب تقسیم گردد.

• بام سبز نیمه متمرکز

در این نوع روف گاردن عمق خاک بیشتر بوده و گیاهانی با عمق ریشه 30 سانتی متر تا 1 متر قابل کاشت هستند.در باغ بام نیمه متمرکز وزن سازه و استحکام آن در نظر گرفته میشود سپس به طور کاملا برنامه ریزی شده از خاک و گیاهان استفاده میگردد. ممکن است در قسمتی از باغ بام چمن و در قسمتی دیگر گیاهانی باعمق ریشه بیشتر مانند پونه ،اسطخودوس،توت فرنگی و … کاشته شود . اما وزن به صورت یکنواخت بر روی کل روف گاردن تقسیم میشود و المان هایی مانند آلاچیق و پرگولا در کنار چمن و وزن خاک پایین قرار میگیرند.

• بام سبز متمرکز

بام سبز متمرکز شامل حجم بسیار زیادی از خاک و گیاهانی با ارتفاع زیاد می شود. بر روی این بام ها درختان و گیاهان بلند با حجم فراوان کاشته میشود.رسیدگی به این نوع باغ بام بسیار زمانبر و ایجاد آن نیز پر هزینه است.
عملا حجم خاک زیاد برای روف گاردن بار زیادی به ساختمان می افزاید.پس فقط در محدود ساختمان هایی با محاسبه دقیق این نوع بام سبز قابلیت اجرا دارد.

• بام سبز پرتابل

همانطور که از اسم این نوع بام سبز مشخص است ، این نوع از باغ بام پرتابل و قابل جا به جایی است.به این صورت که بام ساختمان با المان های قابل جا به جایی طراحی میگردد. گیاهان این بام سبز عموما داخل گلدان و فلاور باکس پرورش داده شده و در مکان های متنوع قرار داده می شوند. ما بقی تجهیزات و المان ها نیز به صورت قابل جابه جایی خواهند بود. وزن این بام سبز قابل تنظیم است.

کفسازی روف گاردن

برای کفسازی روف گاردن پس از زهکشی و ایزولاسیون و ایجاد راه آب های اصلی به قسمت رویین میرسیم.این قسمت می تواند از متریالی همچون سنگ ،موزاییک،ترموود و … باشد. انتخاب بین این مصالح بسته به نوع طراحی و سلیق کارفرما صورت میگیرد. همچنین هزینه ی روف گاردن با توجه به متریال استفاده شده تغییر میکند. متریال های به روز تر و خاص تری مانند لیتراکن یا بتن شفاف نیز در ساخت کفسازی و یا المان های روف گاردن استفاده می شود که مشخصا هزینه ی بالاتری دارند.

برای انتخاب کفسازی نیز بررسی بار مرده ساختمان اهمیت دارد. یکی از متریال هایی که امروزه در بحث محوطه سازی و روف گاردن استفاده می شود و طرفداران بسیار زیادی دارد ترموود میباشد .ترموود دارای ظاهر زیبا و مقاومت بالاست . همچنین به دلیل طبیعی بودن این متریال ،استفاده از آن در بام سبز که خود نمودی از طبیعت است جذابیت خاصی به فضا میبخشد.
در مورد سنگ و موزاییک نیز باید اشاره کرد که انتخاب هر نوع آن برای باغ بام مناسب نیست.

تجهیزات و امکانات روف گاردن

همانطور که گفته شد روف گاردن میتواند دارای امکاناتی مانند آلاچیق و یا پرگولا باشد تا فضای نشیمنی سر بسته به ساکنان بدهد.در کنار این فضا، می توان صندلی های خاص و طراحی های منحصر به فرد برای نشیمن رو باز ایجاد نمود.
باربیکیو نیز یکی دیگر از بخش هایی است که برای بام سبز در نظر گرفته میشود.

به صورت خاص تر ،باغ بام می توانند دارای استخر باشند.البته این المان قابل ساخت بر روی تمامی ساختمان ها نیست. برای ایجاد استخر بر روی بام سبز باید استحکام ساختمان و بار ساختمان محاسبه گردد.سپس باید فضای قرار گیری استخر به گونه ای باشد که عمق آب قابل استفاده به منظور استخر باشد. ایزولاسیون خاص تری برای استخر روف گاردن در نظر گرفته میشود زیرا در غیر این صورت کوچکترین آسیبی در استخر به فاجع ای بزرگ میانجامد.همچنین ساختمان های مجاور نباید به فضای استخر روف گاردن مشرف بوده و دید واضحی داشته باشند.

ایجاد ابنما بر روی باغ بام می تواند باعث تعدیل دمای بیشتر گردد و به زیبایی آن نیز بیافزاید.برای ساخت آبنما نیز مراحل ایزولاسیون بیشتر و خاص تر انجام میپذیرد.

به طور کلی برای ساخت و اجرای روف گاردن بهترین گزینه افراد متخصص هستند که با در نظر گرفتن پتانسیل موجود بهترین طراحی ها را آنجام میدهند.خلق یک فضای زیبای مسکونی به صورت روف گاردن و ایجاد المان های مرسوم و حتی خلاقانه جهت بهینه سازی فضا از مزیت های طراحی روف گاردن توسط معماران است.دفتر طراحی فرید-ارجمند آماده ارائه بهترین ها به شماست.