روند طراحی نما

رویکرد کلی اینجانب در این مقاله، طراحی نماهای موجود در بازار معماری ایران است، پروژه هایی که در این مقاله به آن پروژه های محدود میگوییم. 

طراحی ای که طراحان در سالهای اولیه کاری خود با آن مواجه میشوند و نحوه برخورد طراح با هریک از مشکلات پنهانی موجود در بازار که رسیدن به آنها مستلزم صرف وقت و هزینه بسیار زیادی است. ( در مقاله ی مقهوم مارکت در معماری به معنی پروژه های محدود و نامحدود پرداخته ایم)

به طور کلی رشته های هنری طابع قوانین و اساس خیلی دقیقی نیستند و در هر لحظه از عمر خود در حال تکامل از شکلی به شکل دیگر هستند، اما در هر دوره زمانی یک سری چهار چوب کلی را شامل میشوند.

کانسپت در معماری

کانسپت در لغت به معنی فکر و تصور کلی است.

کانسپت در معماری را میتوان به طور کلی هدف کلی طراحی و یا زبان معمار برای تبادل اندیشه با مخاطب است که مقاله های زیادی به آن اشاره شده و در این مقاله از تکرار آن صرف نظر میکنیم.

اما در این مارکت تعریف متفاوت تر و اختصاصی تری میتوان بیان کرد.

تعریفی که کاملا تجربی و بر اساس فضای حاکم بر معماری ایران است و آن را اینطور میتوان بیان کرد:

ایجاد بهترین الگو و ایده ی کلی که بتواند به خوبی اشکالات وضع موجود پروژه را پوشش داده و همچنین در نهایت با توسعه آن الگو پروژه را به یک طرح کلی عالی برساند

علت اینکه تعریف متفاوت تری از کانسپت میدهیم در واقع بستر معماری متفاوتی است که در ابتدای کار ممکن است با آن مواجه باشیم
تصویر بالا نمونه ای از یک پروژه است که در دانشگاه ها در ذهن ما پرورش یافته در حالی که ممکن است در مرحله ای کاملا متفاوت همچون تصویر زیر همکاری ما با کارفرما آغاز شود

وضع موجود نما ممکن است دارای بالکن های نا متعارف باشد و یا بازشوهای موجود با توجه به فضای داخلی پشت آن در شرایط نا متعارفی قرار بگیرد ( به عنوان مثال زمانی که آشپزخانه به نما میچسبد و پنجره های آن تحت تاثیر کابینت ها محدود میشوند) و یا محل قرارگیری ستون ها و همچنین کنسول هایی که از عمق های برابر برخوردار نیستند و موارد بیشمار دیگر

در طرح زیر کنسول های طبقات پایینی پیش آمدگی بیشتری دارند که در این طرح به شکلی که ملاحضه میکنید طراحی پایه کلاسیک ( منظور سه قسمت پایه، ساقه و تاج در نماهای کلاسیک است) به شکل برجسته تری طراحی شده که این مساله را پوشش دهد.

در واقع در روند طراحی این پروژه به علت نقص های عمده ی بستر پروژه مجبور به طراحی بر اساس اشکالات پروژه شدیم.

از نمونه های معروف برای کانسپت هایی که در آن پوشش دادن مشکلات پروژه مطرح است میتوان به پروژه ی مهندس نیکبخت در نیاوران اشاره کرد.

تناسبات در طراحی نما

در روند طراحی معماری کلاسیک یکی از کلیدی ترین عناصر (( تناسبات )) است که عالی ترین نوع آن (( تناسبات طلایی )) است.

نسبت طلایی یا عدد فی (ϕ) (به انگلیسی: Golden ratio) در ریاضیات و هنر هنگامی رخ می‌دهد که نسبت بخش بزرگتر به بخش کوچکتر، برابر با نسبت کل به بخش بزرگتر باشد.

فی، نخستین حرف از نام «فیدیاس»، پیکرتراش زبدهٔ یونان باستان است که به احتمال زیاد این نسبت عددی را ده‌ها سال پیش از اقلیدس، در شیوهٔ هنری‌اش لحاظ می‌کرده‌است. بسیاری از مراجع علمی، حرف یونانی  یا عدد فی را برای این عدد انتخاب کرده‌اند. مقدار عددی عدد طلایی برابر به‌طور تقریبی برابر است با:

تناسبات در طراحی نمای  معماری گذشته

فیثاغورس، هندسه دانی که فرمول معروف فیثاغورس را به دست آورد، روی مباحث نسبت طلایی کار کرد و توانست ارتباط آن را با بدن انسان به دست آورد.

طبق مشاهدات او اعضای بدن نیز این نسبت را با هم دارند و این کشف در هنر یونانی ها تأثیرگذار بود.

نسبت طلایی در برج و میدان آزادی:

    طول ۶۳    عرض ۴۲    تناسب آن ۱٫۵ =۴۲: ۶۳ است.

نسبت طلایی در قلعه ی دالاهو، کرمانشاه:

    طول دو و نیم کیلومتر    عرض چهار متر     ۱٫۶=۵/۲: ۴ تناسب آن است.

نسبت طلایی در بیستون از دوره هخامنشی، کرمانشاه:

    طول ۵ کیلومتر    عرض ۳ کیلومتر    اعداد۵و ۳هر دو جزو دنباله فیبوناتچی هستند    تناسب۱٫۶ =۵:۳ است.

نسبت طلایی در پل ورسک در مازندران:

    بلندی این پل ۱۱۰ متر است    طول قوس آن ۶۶ متر می‌باشد    تناسبات (۱٫۶ = ۶۶: ۱۱۰)

نسبت طلایی در مقبره ی ابن سینا:

    آرامگاه تناسبات (۶/۱=۹/۱: ۲/۳)    طول تالار کتابخانه ۴۵/۹ متر       عرض آن ۷۵/۵ متر است    تناسبات (۶/۱=۷۵/۵: ۴۵/۹)

در وسط، تالاری مربع شکل قرارگرفته که پله مدور (مارپیچ فیبوناتچی) و پایه‌های دوازده گانه ی برج را احاطه کرده‌اند.    ایوان دری به ارتفاع ۲/۳ متر    عرض ۹/۱ متر

نسبت طلایی در میدان نقش جهان و مسجد شیخ لطف الله:

   نسبت طلایی توسط طراحان میدان نقش جهان هم مورد استفاده قرار گرفته است

مرد ویترویوسی

مرد ویترویوسی که از آثار معروف لئوناردو داوینچی، هنرمند ایتالیایی است دارای ابعاد ۳۴٫۴x۲۵٫۵ سانتی‌متر است.مرد ویترویوسی (به ایتالیایی: Uomo vitruviano) احتمالاً در سال ۱۴۸۷ میلادی کشیده شده‌است و طرحی تمام‌ قد از ویترویوس، معمار ایتالیایی است.

این طراحی، بدن برهنه ی مردی را در دو حالت نشان می‌دهد که درون یک دایره و مربع محاط شده‌ است.

مطابق مشاهدات لئوناردو داوینچی، نقاشی به‌عنوان توصیفی از تناسب‌های موجود در بدن فرد مذکر به تصویر در آمده است. تناسبات بدن مرد ویترویوسی در زیر آورده شده است: (لازم به ذکر است که داوینچی واحد شمارش خود را برای بیان این تناسبات، عضوهای کوچکتر بدن در حالات مختلف در نظر گرفته است.)

روند طراحی نما کلاسیک رومی در شرکت معماری فرید – ارجمند

از دیگر تقسیم بندی ها در رون طراحی نما رومی تقسیم بندی (( پایه ))، (( ساقه )) و (( تاج )) است که تاثیر بسزایی در تناسبات بصری یک نمای کلاسیک دارد.

پایه

در این تقسیم بندی طبقات پایینی نما را کمی مجلل تر و سنگین تر و با جزئیات و سایه اندازی بیشتر طراحی میکنیم.

تاج

طبقه یا طبقات بالای نما را به تاج اختصاص داده این قسمت را هم مجلل تر طراحی میکنیم.

ساقه

قسمت میانی نما تحت عنوان ساقه نما کمی ساده تر و با ریتم تکراری حدفاصل پایه تا تاج را در بر میگیرد و بیشتر مساحت نما به این قسمت تعلق میگیرد. اینکه چه تعداد طبقه ای را به پایه یا ساقه یا تاج نسبت دهیم به تعداد طبقات ساختمان بستگی کامل دارد. گاها در ساختمان های کمتر از 4 طبقه قسمت تاج طبقه ای را در بر نمیگیرد و صرفا قسمت جانپناه برای تاج اختصاص میابد.

ادامه … .

به زودی

مصطفی فرید | https://www.instagram.com/mostafa___farid/