فرم در معماری به چه معناست؟ معماران برای ایجاد فرم از چه منابعی الهام میگیرند؟
هندسه فرم و فضا چه تاثیری بر نمای ظاهری ساختمان میگذارد؟ آیا فرم ساختمان برای طراحی داخلی ان نیز حائز اهمیت است؟
در این مقاله با فرید-ارجمند همراه باشید تا به بررسی مسائل بالابپردازیم.
فرم در معماری و ارتباط آن با نمای ساختمان
طراحان و معماران در ابتدای هر پروژه به فرم بنا می اندیشند. این مسئله به خصوص در بناهای خاص بیشتر مورد بررسی قرار میگیرد و جلوه ی متفاوت تری به بنا میبخشد. خلاقیت در این بخش یک عنصر اصلی است.
اما فرم در معماری به چه معناست و چگونه طراحی می شود؟ شکل کلی بنا که با توجه به کانسپت مورد نظر معمار طراحی می شود را فرم میگویند. بررسی فرم ایجاد شده و چگونگی ایجاد فضاهای داخلی و خارجی را فرم و فضا می نامند. فرم و شکل کلی بنا قسمت عظیمی از نمای بنا را مشخص میکند. طراحی نمای ساختمان با توجه به فرم مورد نظر طراح تکمیل شده و متریال های مورد نظر انتخاب می شوند.
شکل کلی بیرونی بنا یا فرم معماری آن می تواند ساده باشد و گویای کانسپ اصلی باشد. یا می تواند ذهن بیننده را به چالش بکشاند. پله هایی که به راه ها و یا بازشوهایی برسند که فرد را غافلگیر کند. قسمت هایی از نما که کنجکاوی شخص را برانگیزد. یا نمایی با فرم زیبا که چشم بیننده را تسخیر کند. همه ی موارد گفته شده از فرم در معماری ایجاد شده اند.
الهام فرم در معماری از طبیعت
طبیعت دارای شگفتی های بسیاری است. اگر در هر ذره ی کوچک آن دقیق شویم ساختار های هندسی عجیب و جالبی خواهیم یافت. این ساختار ها به خصوص در مهندسی معماری در سالهای اخیر استفاده شده اند. و منبع الهام بسیاری از طراحان بودند. استادیوم ورزشی با الهام از لانه ی پرنده یکی از معروف ترین نمونه های این مسئله است.
اما در طبیعت غیر از اشکال واضح و کاملا مشخص، شکل ها و فرم های دیگری وجود دارد که مورد بررسی قرار میگیرند و منبع الهام می گردند. قطعا هر فرمی که در طبیعت بررسی می شود عینا در معماری تکرار نمی شود و تنها منبعی ایست تا طراح یا معمار با بررسی آن فرمی ایجاد کند و ساختاری بر پایه علم گیاه شناسی یا جانورشناسی بنا کند.
برگ گیاهان:
برگ گیاهان و رگبرگ های داخل آن، ساقه و ریشه ی گیاهان یکی از مواردی است که در بحث فرم ساختمان از آن الهام میگیرند. برای طراحی هر بنا شما نیاز به راه های ارتباطی و سیرکولاسیون دقیق خواهید داشت. فرم برگ ها و رگبرگ ها می تواند معمار را در ایجاد سیرکولاسیون و مسیرهای ارتباطی یاری کند. پس فرم در معماری بر اساس یک گیاه و یا ساقه و ریشه گیاهان می تواند ایجاد شود.
بدن جانوران:
بدن جانوران دارای قسمت های متنوعی است. استخوان بندی، پوست، پر و …
هر قسمت از بدن جانداران دارای یک شکل و فرم به خصوص می باشد که در معماری از آن استفاده می شود.
پر پرندگان با حالت ارتجاعی بسیار و شکنندگی کم، سبک بودن و جمع و باز شدن ممکن است ایده ی جالبی برای فرم در معماری به طراح بدهد.
استخوان بندی و نحوه ی قرارگیری مفصل ها و ایستایی جانداران متنوع می تواند منبع الهام فرم باشد. و یا حتی پوست جانداران مختلف و مقاومت آنها و ویژگی های دیگری مانند تنظیم دما و … از مواردی هستند که زمانی که به درستی و علمی بررسی شوند در صنعت ساختمان سازی نیز می توان مشابه سازی نمود و از ان الهام گرفت.
لانه حیوانات:
نحوه ی بنا نهادن لانه در حیوانات می تواند راهی باشد تا معماران نیز از آن استفاده کنند. ایستایی ۶ ضلعی های کندوی عسل، لانه ی مورچه ها و راه های تو در تو، لانه ی پرندگان و … همگی نوعی ساختمان هستند که با بررسی آنها می توانیم به علم ساختمان سازی و فرم در معماری مسلط شویم و از آنها الهام بگیریم.
بدن انسان:
بدن انسان نیز یکی از کامل ترین گنجینه های علم معماری را در خود دارد. با بررسی بدن انسان و حالات آن، انعطاف پذیری هر بخش و مفاصل استخوان های انسان، توانایی قلب در پمپاژ خون به وسیله ی رگ ها و ساختمان عجیب چشم انسان همگی منبع علم و الهام هستند.
معماری تنها علم ساختن بنا نیست بلکه علم طبیعت شناسی، جانور شناسی و انسان شناسی نیز هست. برای معماری داخلی هر فضا نیز شما به علم روانشناسی نیازمندید. پس معماری جمع آوری علوم و الهام از پدیده های طبیعی و آفریدن است. آفریدن بنایی زیبا و کاربردی.
فرم بنا و ارتباط آن با فضاهای داخلی
فرم هر بنا، پیچش ها، خطوط و … پدید آورنده ی فضاها هستند. حال فضاها می توانند بیرونی و یا داخلی باشند. نمی شود به فرم در معماری توجه کرد اما به فضای ایجاد شده توجهی نداشت. معماری آفرینش فضاست. در هر فضا اتفاقی شکل میگیرد. پس اهمیت فضا بسیار زیاد است.
در ساختمانی که زندگی میکنید باید فضای مثبت وجود داشته باشد تا بتوان راحت زندگی کرد و آرامش داشت. در بنای یک گالری باید فضای مناسب برای گذاشتن آثار هنری و بازدید کنندگان باشد. و همینطور برای هر بنایی که ایجاد می شود فضای کاربردی و عملکردی نیاز است.
گاهی شما یک فرم ایجاد میکنید که در داخل و بیرون ایجاد فضا میکند. به طور مثال پله هایی که می تواند به درب ورودی یک بنای بزرگ برسد و از همان پله ها به عنوان سکوی یک سالن نمایش نیز استفاده شود.
معماری هوشمند و فرم
فرم در معماری هوشمند بسیار اهمیت می یابد. به طوریکه هر زمان صحبت از معماری هوشمند شود فرم های انتخابی نیز بیشتر به سمت فرم های ارگانیک و طبیعی می رود. گلبرگ گلها در روز شکفته می شوند و از نور تغذیه میکنند و شب ها بسته می شوند و از سرما و خطرات دور می مانند. همین مثال ساده الگوی ساختمان هایی با پنل های بازشو را دارد. که در هنگام روز بسته به میزان تابش باز شده و در شب جهت پوشش بیشتر بسته می شوند.
فرم در معماری هوشمند بهره گرفته شده از طبیعت است. بنابراین بیشترین میزان الهام فرم را در ساختمان های هوشمند مشاهده میکنیم.
