معماری بیوفیلیک چیست و از کجا سرچشمه میگیرد؟ امروزه معماری و طراحی دارای سبک های متعددی است. یک معمار حاذق باید تمامی این ها را بشناسد و با آنها آشنا باید. تا درصورت لزوم بتواند از سبک های متنوع در جای درست استفاده نماید. اما در این مقاله قصد داریم شما را با معماری بیوفیلیک آشنا کنیم. با فرید-ارجمند همراه باشید تا به سرآغاز معماری بیوفیلیک بپردازیم:
تعریف بیوفیلیک
طراحی بیوفیلیک(Biophilic architecture) یا همان معماری زیست دوست، طراحی و ساخت با توجه به طبیعت در ذهن است. این به معنای تلفیق ساختمان ها با پوشش گیاهی سبز و یا چمن و سبز نمودن ساختمان ها نیست. شاید طبیعت گرایی و پوشش گیاهی در این سبک به وفور یافت شود اما به تنهایی موجب ایجاد معماری بیوفیلیک نمی شود.
بیوفیلیا واژه ای یونانی و به معنای عشق به جانداران است. ادوارد جانسون، زیست شناس آمریکایی واژه ی بیوفیلی را برای عشق انسان نسبت به طبیعت و جانداران مطرح نمود.
طراحی معماری بیوفیلیک نیز در راستای عشق انسان به طبیعت است. معماری بیوفیلیک به جایگاه انسان در طبیعت و همچنین جایگاه جهان هستی در زندگی بشریت می پردازد. تاثیراتی که محیط اطراف و طبیعت بر روح انسان و زندگی جسمانی وی میگذارد به طور اساسی و ریز بینانه ای در معماری بیوفیلیک بررسی شده است.
آغاز ایده معماری بیوفیلیک
ارتباط انسان و طبیعت و ارزش گذاری این ارتباط در طراحی بیوفیلیک به وضوح دیده می شود. اما ایده طراحی بیوفیلیک یا زیست دوست از کجا آغاز شد؟
این ایده زمانی آغاز شد که شناخت انسان نسبت به محیط و جهان هستی و همچنین سیر تکاملی انسان بیشتر شد.سلامت روحی و جسمی، رشد فکری، بهره وری بیشتر و … مورد توجه قرار گرفت. همچنین توجه به محیط زیست و جانداران دیگر در ارتباط با زندگی انسان و نقش اساسی آنها نیز ثابت شد.
ویژگی های معماری بیوفیلیک
-
وجود گیاهان :
وجود گیاهان همواره در معماری پایدار و معماری سبز نیز دیده می شود. اما در معماری بیوفیلیک صرفا جهت تلطیف فضا یا کمک به محیط زیست این المان به کار گرفته نمی شود. بلکه طبق تحقیقات روانشناسی انجام شده در محیط های مختلف، هر محیطی که در ان گیاهان سبز وارد شده باشند بهره وری انسان بیشتر است.
بنابراین با توجه به کاربرد فضا نوع گیاه مورد نظر انتخاب شده و سپس در قسمت های خاصی از فضا این گیاهان قرار داده می شوند که امکان رشد انها همراه با رشد فکری و جسمی انسان باشد.
-
نور طبیعی :
نور طبیعی یکی از عناصر اصلی در طبیعت است. نور باعث رشد و نمو گیاهان می شود. نور طبیعی بر روی سلامت روان انسان تاثیر زیادی دارد و این موضوع در انواع مقالات پزشکی نیز بیان شده است. بنابراین وجود نور طبیعی در معماری بیوفیلیک یکی از مهم ترین موراد است. زیرا رشد گیاهان و سلامت روانی انسان ها در گرو نور خورشید است. در طراحی بیوفیلیک معمولا پنجره هایی بزرگ، نورگیرهای زیاد و یا طراحی هایی بر پایه طبیعت انجام میگیرد.
-
رنگ های موجود در طبیعت:
انواع رنگ ها در طبیعت وجود دارند. اما شاید بیشترین رنگی که شما را به یاد طبیعت می اندازد رنگ سبز و آبی به یاد گیاهان و دریا باشد. رنگ هایی که بیشتر در طبیعت یافت می شوند موجب آرامش و صلح انسانی می باشد. معماری بیوفیلیک بر روی پالت رنگی طبیعت تاکید داشته و بر پایه ان طرح ریزی می گردد.
-
آب:
وجود آب در طراحی های معاصر ایرانی نیز یکی از مواردی است که طراحی بیوفیلیک را یادآور می شود. در گذشته در معماری و طراحی از آبنما، حوضچه های کوچک و یا بزرگ آب استفاده می شد. این حوضچه ها هم تامین کننده آب مصرفی بودند و هم با توجه به روحیات انسان ساخته می شدند. صدای آرامش بخش آب در خانه های قدیمی ایرانی همواره موج میزد. همچنین طبیعت نیز بر پایه آب بنا شده است. آب سبب جمع شدن جانوران در جایگاه هایی نیز هست.
پس در معماری بیوفیلیک نقش آب بسیار پر اهمیت است اما نه اسراف گونه. بلکه با طراحی مدرن و بسیار جذاب تر از گذشته.
-
متریال های طبیعی مانند چوب:
استفاده از متریال های طبیعی در معماری بیوفیلیک شما را به طبیعت نزدیک میکند. سنگ های طبیعی، خشت های خام و چوب و …
این متریال چه در خارج ساختمان و چه در طراحی داخلی به نحوی بر انسان و رابطه بین انسان و طبیعت تاثیر گذار است. کفپوش هایی از جنس چوب طبیعی در خانه ها و لمس آنها توسط پای انسان می تواند انرژی دوچندانی به فضا ببخشد.
نمای ساختمان بیوفیلیک
نمای ساختمان بیوفیلیک یکی از مواردی است که به شدت در کشورهای دیگر به خصوص در ویتنام طراحی می شود. نمایی گره خورده با طبیعت همراه با نورگیرهای مطلوب و جریان هوایی مفید در ساختمان. کمتر ساختمانی در ویتنام مشاهده می شود که نمای بیوفیلیک و معماری بیوفیلیک نداشته باشد. در طراحی نمای بیوفیلیک باید به حجم گیاهان و نورگیرها و فرم ساختمان توجه کرد. بهره وری ساختمان نباید با توجه به بیوفیلیک بودن آن کاهش یابد.
نمونه های معماری بیوفیلیک
هتل chicland
هتل ها همواره پذیرای مسافرانی از سراسر جهان هستند. بهترین گزینه برای افراد در هتل طراحی مناسب است که آرامش را به افراد هدیه دهد.
مرکز درمان سرطان لانارکشر
همانطور که اشاره کردیم انسان زمانی که در پیوند موثر و سازنده با طبیعت قرار بگیرد از سلامت جسمی و سلامت روحی بالاتری برخوردار است. مرکز درمان سرطان در اسکاتلند نیز از معماری بیوفیلیک استفاده نموده تا بتواند بر روند بهبود بیماران تاثیرگذار باشد.
مهد کودک مریم مقدس در بریتانیا
کودکان همواره در ارتباط با طبیعت از رشد و خلاقیت بهتری برخوردار میگردند. طراحی بیوفیلیک مهد کودک می تواند به آرامش ذهنی و رشد فکری بیشتر منجر شود.
